Choroba hemoroidalna to najpowszechniejsze schorzenie proktologiczne. Najczęściej rozwija się na skutek długotrwałych zaparć, złej diety lub siedzącego trybu życia. Jakie inne czynniki sprzyjają występowaniu hemoroidów?

Choroba hemoroidalna jest najpowszechniejszą chorobą proktologiczną, zwłaszcza w krajach zachodnich, gdzie stanowi przyczyną niemal połowy hospitalizacji na oddziałach chirurgii kolorektalnej. Może być uznawana za problem społeczny — szacuje się, że choroba hemoroidalna może dotyczyć nawet 5% dorosłej populacji [1,2].

Czym objawia się choroba hemoroidalna?

Uważa się, że tytułowe schorzenie jest najczęstszą przyczyną obecności krwi w stolcu, co jednocześnie stanowi najczęstszy objaw tej choroby. Inne symptomy to świąd i wypadanie hemoroidów. Ból nie jest przewlekły, pojawia się tylko w przypadku zakrzepicy wypadniętych hemoroidów [3]. 

Skąd się biorą hemoroidy?

Etiopatogeneza choroby hemoroidalnej jest niezwykle złożona. Dotychczas poznane teorie sugerują, że rozwój tej choroby może wynikać z:

• przerostu lub zwiększonego napięcia zwieracza wewnętrznego odbytu;
• nadmiernego poszerzenia połączeń tętniczo-żylnych w tkance hemoroidalnej;
• postępującego z wiekiem pogorszenia jakości tkanki łącznej mocującej hemoroidy do podłoża. 

Ostatnie doniesienia naukowe skupiały się dodatkowo na zbadaniu źródła choroby hemoroidalnej na poziomie molekularnym. Wśród prawdopodobnych przyczyn wyróżnia się m.in. obniżony stosunek kolagenów typu I/III, co może sprzyjać zmniejszaniu sprężystości tkanek [4].

Klasyfikacja i okresy choroby hemoroidalnej

Poszczególne przypadki choroby hemoroidalnej mogą mieć różny przebieg i obraz kliniczny. W zależności od pacjenta mogą występować także okresy remisji, podczas których ustępuje większość objawów. 

Ze względu na symptomy kliniczne wyróżnia się 4 okresy choroby hemoroidalnej:

1. Guzki krwawnicze są na zewnątrz. Są niewidoczne i nie wypadają. Mogą występować niewielkie krwawienia.
2. Podczas defekacji guzki wypadają poniżej kresy grzebieniastej, ale potem samoistnie się cofają. Krwawienia są znacznie częstsze.
3. Guzki krwawnicze wypadają, nie cofają się i pacjent musi je sam odprowadzać. Występują większe krwawienia.
4. Guzki krwawnicze wypadają na stałe poza kanał odbytu i nie dają się odprowadzić. Krwawienia są częste i obfite [5].

Jakie czynniki predysponują do rozwoju choroby hemoroidalnej?

Choroba hemoroidalna może wystąpić w każdym wieku i niezależnie od płci. Niemniej istnieje szereg czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju tego schorzenia. Głównymi przyczynami są:

• zaburzenia trawienia, w tym biegunki i zaparcia, którym towarzyszy silne parcie na stolec;
• czynniki genetyczne;
• ciąża i poród — powiększona macica uciska na naczynia krwionośne w obrębie miednicy, co może predysponować do rozwoju choroby.

Wśród rzadszych, lecz nie mniej istotnych przyczyn wyróżnia się:

• dietę ubogą w błonnik;
• niedostateczne spożywanie płynów;
• brak aktywności fizycznej;
• nadmierne spożywanie alkoholu, kawy i palenie wyrobów tytoniowych;
• nadużywanie środków przeczyszczających;
• przewlekły kaszel;
• stres;
• niektóre choroby, w tym marskość wątroby lub nowotwory odbytu;
• niektóre sporty, takie jak kolarstwo, jazda konna [6].

O czym należy jeszcze pamiętać?

Pacjenci powinni pamiętać, że zaparcia, siedzący tryb życia oraz złe nawyki żywieniowe to najpopularniejsze czynniki ryzyka rozwoju choroby hemoroidalnej. Należy również zwrócić uwagę, aby nie spędzać zbyt dużo czasu na ubikacji — przedłużone i nadmierne parcie na stolec może zwiększyć ryzyko wystąpienia choroby.

Bibliografia:

1. J. Bernal, et al., Rubber-band ligation for hemorrhoids in a Colorectal Unit: a prospective study. Rev Españ Enferm Dig 2005;97:38-45.
2. E. B. Sneider, et al., Diagnosis and management of symptomatic hemorrhoids. Surg Clin North Am 2010;90:17.
3. I. M. Gralnek, et al., The role of colonoscopy in evaluating hematochezia: a population based study in a large consortium of endoscopy practices. Gastrointest Endosc 2013;77:410-418.
4. A. Obcowska, et al., Choroba hemoroidalna – współczesne poglądy na temat etiopatogenezy oraz metod leczenia. Przegląd piśmiennictwa, Nowa Medycyna 2016(2):61-76.
5. M. Kołodziejczak, Zachowawcze leczenie choroby hemoroidalnej, Medycyna Rodzinna 2011(1):7-11.
6. https://hemoroidy.info.pl/czynniki-ryzyka-choroby-hemoroidalnej/ (dostęp z dnia 02.02.2022)