W przypadku wystąpienia choroby hemoroidalnej stosuje się zarówno środki miejscowe, jak i doustne. Te ostatnie mają za zadanie uszczelnić i uelastycznić naczynia krwionośne, wspomóc krążenie żylne, a także złagodzić lub całkowicie wyeliminować stan zapalny.

Diosmina i hesperydyna

Jednymi z podstawowych substancji stosowanych doustnie w terapii choroby hemoroidalnej są diosmina i/lub hesperydyna. Pod względem budowy chemicznej są to flawonoidy występujące naturalnie w pestkach, skórce i miąższu owoców cytrusowych. Diosminę otrzymuje się obecnie z hesperydyny, którą to pozyskuje się z cytrusów (największą ilość hesperydyny zawiera sok ze słodkiej pomarańczy i klementynki). Co więcej, tę pierwszą znajdziemy również w wielu gatunkach roślin, np. rozmarynie lekarskim, wawrzynku, trędowniku bulwiastym czy mięcie pieprzowej.

Oba związki flawonoidowe nie tylko usprawniają krążenie kapilarne, ale również wzmacniają naczynia włosowate oraz redukują reakcje zapalne (poprzez wpływ na aktywność neutrofili obecnych we krwi) [1]. Zarówno diosmina, jak i hesperydyna słabo wchłaniają się z przewodu pokarmowego, dlatego poddaje się je mikronizacji. Zmniejszenie wielkości cząsteczek znacznie poprawia biodostępność substancji i tym samym zwiększa skuteczność terapii [2].

W leczeniu choroby hemoroidalnej stosujemy 3000 mg diosminy na dobę przez pierwsze cztery dni (rano, w południe i wieczorem), a następnie zmniejszamy dawkę do 2000 mg na dobę i przyjmujemy ją przez 3 dni (rano i wieczorem). Zaleca się, aby tabletki z diosminą były zażywane podczas posiłku przez maksymalnie 7 dni. Po konsultacji z lekarzem można natomiast stosować leczenie podtrzymujące polegające na przyjmowaniu 1000 mg diosminy dziennie (najlepiej w dawkach podzielonych) przez kolejne dwa miesiące [3].

Przykładowe leki z diosminą w dawce 500 mg:

• Diosminex,
• Dih,
• Diohespan.

Przykładowe leki z diosminą w dawce 1000 mg:

• Diosminex Max,
• Diohespan Max,
• Dih Max Comfort,
• Procto-Hemolan Control,
• Aflavic Max,
• Diosmina Colfarm Max

Hesperydyna występuje natomiast w preparatach skojarzonych z innymi substancjami czynnymi (np. diosminą, wyciągiem z ruszczyka kolczastego, wit. C). Środki doustne z hesperydyną posiadają status leku (Cyclo 3 Fort) lub suplementu diety (Venalex, Detramax, Detramax Plus, Niverosin, Cyclovena, Cyclotriven). Pojedyncza dawka hesperydyny waha się od ok. 20 mg do 150 mg (w przeliczeniu na 1 tabletkę/kapsułkę).

Okserutyna i trokserutyna

Rutyna (rutozyd, okserutyna) i trokserutyna (łatwiej wchłanialna z przewodu pokarmowego niż rutyna) to związki zaliczane do flawonoidów. Podobnie jak diosmina i hesperydyna wykazują działanie przeciwzapalne, wspomagające mikrokrążenie, a także zmniejszające przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych.

Preparaty z okserutyną zarejestrowane w Polsce jako leki bez recepty to Venoruton (300 mg) oraz Venoruton forte (500 mg). W zależności od nasilenia objawów choroby hemoroidalnej stosujemy 300 mg 3 razy na dobę lub 500 mg 2 razy na dobę przez 7-28 dni.

Trokserutyna zawarta jest natomiast w lekach takich jak Venolan (300 mg), Venotrex (300 mg) oraz Troxerutin Synteza (200 mg). Preparaty zawierające trokserutynę przyjmujemy zgodnie z zaleceniami lekarza, najczęściej w następującym schemacie: 1800-4000 mg 3-4 razy na dobę przez około 14-28 dni. Po upływie tego czasu możemy kontynuować terapię (nie zmieniając dawkowania) lub obniżyć dawkę do ok. 800 mg na dobę [4, 5, 6, 7].

Escyna i eskulina

Escyna i eskulina to substancje występujące naturalnie w nasionach kasztanowca zwyczajnego (łac. Aesculus hippocastanum). Pod względem chemicznym escyna jest saponiną, zaś eskulina glikozydem kumarynowym. Oba związki wpływają na mikrocyrkulację, zmniejszają kruchość naczyń krwionośnych i łagodzą stany zapalne. Występują one samodzielnie (Aescin) lub w preparatach złożonych dostępnych bez recepty (np. Venescin, Venescin Forte, Reparil), a także na receptę (Venacorn: eskulina + rutozyd + dihydroergokrystyna).

Monoterapia escyną polega na przyjmowaniu dawki równej 40 mg 3 razy w ciągu doby (maksymalnie 120 mg). Natomiast jeśli chodzi o eskulinę, dawkowanie jest uzależnione od stosowanego preparatu skojarzonego [8].

Wyciąg z ruszczyka kolczastego

Ruszczyk kolczasty (łac. Ruscus aculeatus), znany również jako myszopłoch kolczasty jest ceniony ze względu na bogactwo saponin sterolowych (ruskogenina, ruscyna, ruskozyd, neuroruskogenina) oraz flawonoidów. Wymienione związki przywracają prawidłowe funkcjonowanie mięśni gładkich naczyń, redukują opuchliznę, a także wykazują efekt przeciwzapalny [4].

Optymalna dawka wyciągu z kłącza ruszczyka kolczastego wynosi 600-750 mg na dobę (w dawkach podzielonych). Substancję tę możemy stosować do 3 miesięcy, jednak ostateczna długość kuracji zależy od zaleceń lekarza. W aptekach znajdziemy mnóstwo preparatów skojarzonych zawierających wyciąg z kłącza ruszczyka. Są to zarówno leki (Cyclo 3 Fort), jak i suplementy diety (CycloVenox 3 Extra, Maxi 3 Vena, Cyclovena, Dih Cyclo, Solescin) [9].

Dobesylan wapnia

Dobesylan wapnia to związek, który poprawia kondycję naczyń krwionośnych, redukuje lepkość krwi i wspomaga krążenie obwodowe. Jest obecny w środkach bez recepty (Adproctin, Dobenox, Dobenox Forte, Galvenox Veno, Rostil) oraz lekach wydawanych z przepisu lekarza (Galvenox, Calcium Dobesilate Hasco, Calcium Dobesilate Galena).

Preparaty zawierające dobesylan wapnia przyjmujemy w dawce od 500 do 1000 mg na dobę, po posiłku (dzięki temu zmniejszymy ryzyko wystąpienia skutków ubocznych ze strony przewodu pokarmowego). W zależności od nasilenia dolegliwości, kuracja może trwać od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy [10]

Bibliografia:

1. K. Basista-Sołtys; Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania diosminy w chorobie hemoroidalnej; Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2014, s. 184-186.
2. M. Szymański, A. Wrzesińska, D. Młynarek, A. Szymański; Diosmina i hesperydyna – obecny stan wiedzy; Postępy Fitoterapii 2021; 22(3): 196-207.
3. Podlewski JK, Chwalibogowska-Podlewska A. Leki współczesnej terapii. Encyklopedia dla lekarzy i farmaceutów. Wyd. XX. Tom I. Medical Tribune Polska, Warszawa 2010.
4. J. Chudek, D. Ziaja; Farmakoterapia przewlekłej choroby żylnej w świetle medycyny opartej na faktach; Chirurgia Polska 2013, 15, 1, 58–65.
5. ChPL Venoruton
6. ChPL Venoruton forte
7. ChPL Venolan
8. I. Matławska; Leki roślinne w terapii guzków krwawniczych Borgis - Postępy Fitoterapii 3-4/2002, s. 70-74.
9. ChPL Cyclo 3 Fort
10. ChPL Galvenox