Choroba hemoroidalna jest jednym z najczęściej występujących schorzeń proktologicznych. Mimo ogromnej skali problemu i uciążliwych objawów pacjenci uważają chorobę za wstydliwą i często nie podejmują leczenia przez długi czas.  Artykuł przedstawia możliwości terapii miejscowej łagodzącej nieprzyjemne dolegliwości, które można zarekomendować pacjentom w aptece.

Hemoroidy a choroba hemoroidalna - czy to jest to samo?

Hemoroidy są prawidłowymi strukturami anatomicznymi umiejscowionymi w błonie podśluzowej kanału odbytu utrzymującymi jego szczelność. Prawidłowo funkcjonujące zapobiegają mimowolnej defekacji oraz wydostawaniu się gazów podczas zwiększonego ciśnienia w jamie brzusznej.

Dolegliwości występują na skutek uszkodzenia struktury guzków krwawniczych. Objawowa choroba hemoroidalna wywołuje ból, świąd i pieczenie w okolicy odbytu, krwawienie żywoczerwoną krwią w trakcje i/lub po defekacji, uczucie niepełnego wypróżnienia, a w przypadku zaawansowania choroby wypadanie hemoroidów z kanału odbytu.

Terapia objawowej choroby hemoroidalnej obejmuje leczenie zachowawcze, zabiegowe i chirurgiczne. Wstępne leczenie zachowawcze można prowadzić stosując leki flebotropowe dostępne bez recepty, które działają ochronnie na żyły, zmniejszając przepuszczalność naczyń, jednocześnie zwiększając ich napięcie. Leki te zmniejszają świąd i krwawienie, jednak nie znoszą odczucia bólu.

Jakie są maści bez recepty na hemoroidy?

Miejscowy stan zapalny, ból, świąd, obrzęk i podrażnienie błony śluzowej można złagodzić, stosując preparaty w postaci maści i kremów. Leki do stosowania miejscowego często zawierają dodatkowo substancje nawilżające, znieczulające i antyseptyczne. W dostępnych preparatach do stosowania miejscowego zastosowanie mają substancje czynne bądź ich połączenia:

• Neomycyny (miejscowe leczenie zakażeń bakteryjnych), hydrokortyzonu (działanie przeciwzapalne, przeciwświądowe i przeciwobrzękowe), cynchokainy (właściwości znieczulające), eskuliny (zmniejszenie przepuszczalności ścian naczyń włosowatych) – maść Proktosedon stosuje się rano i wieczorem oraz po każdym wypróżnieniu przez 3-6 dni. Przeciwwskazaniem do stosowania są zakażenia wirusowe lub grzybicze, cukrzyca, gruźlica, jaskra, osteoporoza oraz zakrzepica żylna;
• Tribenozydu (działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, zapobiegające uszkodzeniom śródbłonka naczyniowego) i lidokainy (właściwości znieczulające) – krem Procto-Glyvenol do stosowania 2 razy dziennie po defekacji do ustąpienia objawów. Z uwagi na fakt, że preparat ma działanie wyłącznie miejscowe może być stosowany przez kobiety od 4. miesiąca ciąży oraz karmiące piersią;
• Ruskogeniny (uszczelnia naczynia krwionośne) i tetrakainy (działanie znieczulające) – preparat Ruscorex stosuje się 2-3 razy dziennie nie dłużej niż 2 tygodnie;
• Standaryzowana zawiesina kultur bakterii E. coli (łagodzenie świądu, pieczenia, i sączenia z okolic odbytu) dostępna w leku Posterisan zalecana 2 razy dziennie do ustąpienia objawów i kilka dni po ich ustąpieniu.

Należy pamiętać, że długotrwałe używanie preparatów o działaniu miejscowym może powodować wystąpienie reakcji alergicznych. Aby zapobiec nadwrażliwości błony śluzowej, zalecana jest przerwa w terapii po ok 7 dniach stosowania preparatu zawierającego hydrokortyzon.

Niektórzy lekarze negują celowość leczenia zachowawczego, wskazując na krótkotrwałą poprawę po zastosowaniu leków oraz fakt, że krwawienie towarzyszące chorobie hemoroidalnej może być spowodowane nowotworem jelita grubego, a terapia zachowawcza opóźnia zdiagnozowanie tego stanu. Niemniej jednak większość jest zdania, objawy związane z guzkami krwawniczymi powinny być wstępnie leczone zachowawczo, a w przypadku braku poprawy ma miejsce zastosowanie metod zabiegowych i chirurgicznych.

Piśmiennictwo:

1. Tuszyński, P.K. Leki pierwszego wyboru. Jak rozpoznać i leczyć najczęstsze schorzenia i dolegliwości. Wydawnictwo Farmaceutyczne, 2020
2. Zając, U., Budzyński, A., & Wałęga, P. (n.d.). Hemoroidy-wstydliwy problem społeczeństwa XXI wieku.
3. Bielecki, K., Cabaj, H. Choroba hemoroidalna. Postępy Nauk Medycznych 3/2000, s. 35-39